Η ανάπτυξη και η χρήση των εμβολίων αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά επιτεύγματα της ιατρικής. Οδήγησε στην εξάλειψη λοιμωδών νοσημάτων, όπως η ευλογιά καθώς και σημαντικό περιορισμό άλλων, όπως η διφθερίτιδα.
Το εμβόλιο είναι διάλυμα τροποποιημένων ζωντανών ή νεκρών μικροοργανισμών, τμημάτων αυτών, τροποποιημένης τοξίνης των μικροβίων ή γενετικά παραγομένων αντιγόνων.
Η χορήγηση του εμβολίου οδηγεί σε ενεργητική ανοσοποίηση, δηλαδή στην ανάπτυξη από τον οργανισμό ειδικών αντισωμάτων ή ειδικών προστατευτικών κυττάρων που παρέχουν ειδική προστασία για κάποιο παθογόνο μικρόβιο.
Τα εμβόλια απαιτούν συνήθως αναμνηστικές δόσεις, και χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα για να προσφέρουν πλήρη ανοσία, η οποία όμως και διαρκεί για μεγάλο χρονικό διάστημα (χρόνια) (ενεργητική ανοσοποίηση - χρόνια). Αντίθετα ο ορός περιέχει έτοιμα αντισώματα, δρα αμέσως και προσφέρει ανοσία για περιορισμένο χρονικό διάστημα (παθητική ανοσοποίηση εβδομάδες).
Τα εμβόλια μπορούν να προκαλέσουν ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως μέτριο πυρετό, πόνο, ερυθρότητα και οίδημα στο σημείο του εμβολιασμού, κεφαλαλγία, εξάνθημα, κνησμό και σπάνια αλλεργική αντίδραση.
Τα εμβόλια από ζώντες εξασθενημένους μικροοργανισμούς όπως της φυματίωσης, μπορεί να οδηγήσουν σε πρόκληση της νόσου σε άτομα με ανοσοκαταστολή.
Διεθνείς συμβολισμοί εμβολίων
BCG | Εμβόλιο κατά της φυματίωσης |
DT | Διπλό εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας και τετάνου |
DΤaP ή DTP | Τριπλό εμβόλιο κατά της διφθερίτιδας, τετάνου, κοκκύτη |
Hep A | Εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Α |
Hep B | Εμβόλιο κατά της ηπατίτιδας Β |
Hib | Εμβόλιο κατά του αιμόφιλου τύπου b |
IVP και OPV | Εμβόλια κατά της πολιομυελίτιδας |
MCCV | Εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου ομάδας C |
MMR | Εμβόλιο κατά της ιλαράς, παρωτίτιδας, ερυθράς |
T | Εμβόλιο εναντίον του τετάνου |
Td | Εμβόλιο διπλό κατά του τετάνου και της διφθερίτιδας (ενηλίκων) |
Χρονοδιάγραμμα Εμβολιασμών για Βρέφη και Παιδιά
2 μηνών: | DTaP ή DTP , OPV ή IPV , Hib , MCCV , HepB |
4 μηνών: | DTaP ή DTP , OPV ή IPV , Hib , MCCV , HepB |
6 μηνών: | DTaP ή DTP , ( OPV ή IPV ), Hib , MCCV |
12-18 μηνών: | MMR , Hib , MCCV |
18 μηνών: | DTaP ή DTP, OPV |
4-6 ετών : | DTaP ή DTP, OPV, MMR |
5-6 ετών: | BCG |
12-16 ετών: | Td (επανάληψη ανά 10 χρόνια) |
>2 ετών: | HepA (σε δύο δόσεις ανά 6 μήνες) |
Εμβόλια για Ενήλικες
Εμβόλιο | Ενδείξεις |
Μηνιγγιτιδοκκόκου | Άτομα υψηλού κινδύνου, στρατιώτες, έφηβοι |
Ανεμευλογιάς | Επίνοσοι έφηβοι και ενήλικες |
Ηπατίτιδας Α | Όσοι ταξιδεύουν σε περιοχές με υψηλή επίπτωση της νόσου, άτομα που εργάζονται με καλλιέργειες του ιού και άτομα με χρόνια ηπατική νόσο |
Ηπατίτιδας Β | Όλοι οι έφηβοι και ομάδες υψηλού κινδύνου |
Πνευμονιοκκόκου | Ομάδες υψηλού κινδύνου (κυρίως άτομα με σπληνεκτομή και λειτουργική ασπληνία) και άτομα μεγαλύτερα των 65 ετών |
Γρίππης | Ομάδες υψηλού κινδύνου και άτομα μεγαλύτερα των 50 ετών |
Ιλαράς, Παρωτίτιδας, Ερυθράς (MMR) | Μη εμβολιασθέντες ή εμβολιασθέντες με μία δόση νεώτεροι των 30 ετών. Μεσοδιάστημα μεταξύ των 2 δόσεων τουλάχιστον 1 μήνας. Μπορεί να χορηγηθεί ταυτόχρονα με άλλα εμβόλια |
Διφθερίτιδας-Τετάνου (Td) | Όλοι οι μη εμβολιασθέντες, 3 δόσεις με μεσοδιάστημα 0, 1-2 μήνες και 6-12 μήνες. Επαναλαμβάνεται κάθε 10 χρόνια διά βίου |
Πολιομυελίτιδας (IPV) | Δεν συνίσταται για άτομα μεγαλύτερα των 18 ετών εκτός αν πρόκειται να ταξιδέψουν σε ενδημικές ή επιδημικές περιοχές |